فرقه های نوپدید شریعت گریز و دنیاطلب!

در بیان تفاوتهای عرفان اصیل دینی و معنویتهای نوپدید اولین مورد خدامحوری عرفان دینی و انسان محوری فرقه های نوپدید بود که از نظر گذشت و اما ادامه این تفاوتها:

2. شریعتمدار بودن در برابر روان انگاری
عمل به فرمان است که سبب پیدایش روح بندگی میشود. عارفان مسلمان عمل به شریعت را برای وصول به حقیقت ضروری دانسته و متخلف را از حقیقت محروم میدانند.
ابن عربی میگوید: «ما نال من جعل الشریعه جانبا شیـئاً و لو بلغ السـماء منـاره؛ هر که از شریعت فاصله گیرد، اگر تا آسمان هم برسد، به چیزی از حقیقت نایل نمی شود.» (مجموعه رسائل: 16)
این در حالی است که بسیاری از فرقه های معنویت گرای امروزی، مخاطبان خویش را به رفتارهایی خلاف شریعت دعوت کنند؛ اگرچه مدعی آن می باشند که ستیز و معارضتی با دین نداشته و با ادیان سازگارند.
عدهای اعضای خود را همچون فدائیان اسماعیلی تربیت میکنند، به گونه ای که آنها را از خانوادههای شان جدا میکنند و به خانه های تیمی و گروهی می برند و از آنها اطاعت مطلق و سرسپردگی بیچون و چرا می خواهند. با آنها ارتباط جنسی نامشروع برقرار میکنند یا آنها را به بعضی از مواد افیونی معتاد میکنند تا کاملاً تابع آنها باشند.
البته چه بسا در هر فرقه از فرقه های معنویت گرای جدید هم بتوان شاهد دستورات عملی بود؛ اما مراد ما از شریعتمداری عرفان دینی، باید و نبایدهای بسیاری است که زندگی را نظام بخشیده و نفس سرکش را مهار میکند؛ درحالیکه فرقه های جدید، نفس آدمی را از سرکشی بازنداشته و قوانین بازدارندهای وضع نمی کنند.
سکولار بودن معنویت گرایی جدید غرب را می توان علت شریعت گریز بودن آن دانست؛ معنویت گرایی غرب با لذت گرایی آزاد از دنیا سازگار است. این تفکر فقط در پی آن است که آشوب های پدید آمده از زندگی ماشینی را از دل انسان بزداید؛ بدون آنکه تغییری در شکل بهره مندی از دنیا پدید آورد.

3. دنیاگریزی در برابر دنیاگرایی
دنیا از دید عارفان مسلمان، سراب هستی نما است؛ از این رو، نباید به آن دل بست چرا که «حب الدنیا راس کل خطیئه» البته نگاه معقول به دنیا و نگریستن به خدا از آینه دنیا، ستودنی است.
اما در فرقه های معنویت گرای جدید، دنیاگرایی تأیید و ترویج می شود. این واقعیت، مبتنی بر اصل سکولاریزم در جهان غرب است. پائولوکوئیلو که با رمانهای جهانگیرش، آمیزه هایی از نوعی معنویت گرایی سرخپوستی و یافته ها و تفکرات خویش را به خوانندگان آثارش القا میکند، با طرح موضوع «افسانه شخصی افراد»، ارضای امیال و هرگونه خواهشی را که فرد از دوران کودکی یا نوجوانی در دل می پرورانده، تجویز میکند و تنها راه تعالی باطنی آدمی را تلاش برای به ثمر رساندن و محقق کردن آن افسانه میداند. او، خطوط قرمز اجتماعی، اخلاقی و فرهنگی را که مانع از تحقق افسانه شخصی افراد میشود، سدی در برابر رشد و تعالی معنوی آنها دانسته و شهامت عبور از آن خطوط را، عامل پیشرفت میداند. از نظر او، تلاش برای تحقق این افسانه است که به زندگی گرما و معنا بخشیده و نیروی لازم را برای مبارزه و تحمل رنج ها فراهم میآورد.
معنویت گرایی غربی به این باور گراییده که بین لذت جویی بیحد و توجه به باطن و معنا، منافاتی نیست؛ از این رو، بدون محدود ساختن امیال و کنترل خواسته های نفسانی، مدعی راهیابی به حوزه باطن و فضای معنا شد. لذا برخی همچون اوشو، از ارضای بی حد و اندازه غرایز جنسی بدون توجه به معیارها و قراردادهای اخلاقی و حقوقی جوامع، سخن به میان آورده و رشد و تعالی را قرین آن به شمار میآورد. او میگوید:
«لازم نیست که آدمی اعمال خود را تغییر دهد و یا امیال خود را مهار کند؛ بلکه باید همه خواسته هایش را آزادانه کامیاب سازد و فقط نظاره گر باشد.» (الماس های اوشو، ترجمه مرجان فرجی: 13)

4. وحدت گروی در برابر تکثرگرایی (پلورالیزم)
اغلب فرقه های معنویتگرای نوپدید، خود را تکثرگرا (پلورالیستیک) معرفی میکنند. آنها باورهای همه مکاتب را در جایگاه خویش، صحیح دانسته و انتقاد هیچ مکتبی بر مکتب دیگر را درست نمیدانند؛ ازاینرو، باورهای ارائه شده از سوی خود را در تعارض با ادیان نمیدانند و خود را با این مبنا از معرض نقد ادیان خارج میکنند. سایبابا که مبدع یکی از فرقه های نوپدید است، همه ادیان و مذاهب را برابر میداند؛ او میگوید: «همه مذاهب، فقط به یک خدا تعلق دارند و به سوی یک مقصد رهنمونتان میکنند؛ ادیان در اصل، هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند.» (تعلیمات سایبابا(تعلیمات معنوی): 167)
متولی فرقه رام الله در ایران هم میگوید: حقیقت مذهب، عشق است. همه ادیان در اصل یکی هستند. اختلاف از شما است، نه از کلام و روش خداوند. تفرقه در میان تعالیم الهی و بندگان خداوند از مکرهای به ثمر نشسته شیطان است. (جریان هدایت الهی1: 121)
پلورالیسم، راه انتقاد را بر باورهای نادرست مکاتب نوپدید میبندد و این همان چیزی است که آنها خواهان آن هستند. حال آنکه عرفان دینی، ماهیت تکثرگرا ندارد بلکه برخی باورها را حقیقت و برخی را پندار میداند. اگرچه عارفان بر این باورند که آدمیان، پیشانی در برابر هرکسی به خاک سایند و او را عبادت کنند، در حقیقت به دنبال کمالند و کمال بی نقص هم، آفریدگار آنها است؛ پس به زعم ایشان همگان چه مسلمان، چه مسیحی، چه یهودی و چه... در پی خدا هستند اگرچه خود از آن غفلت کنند، ولی این به معنای پلورالیستیک بودن عرفان اسلامی نیست؛ زیرا از نگاه عارفان با آنکه همه انسانها در پی کمال مطلقند، ولی به خطای در بینش مبتلا میشوند؛ همانند تشنه ای که جویای آب است، ولی به خطا، سراب را آب می پندارد.
«و الَذینَ کفرُوا أعْمالُهُمْ کسَرابٍ بِقیعَةٍ یَحْسَبُهُ الظمْآنُ ماء حَتى إذا جاءهُ لمَ یَجِدْهُ شَیْئاً وَ وَجَدَ الله عِنْدَهُ فَوَفَاهُ حِسابَهُ وَ الله سَریعُ الْحِساب؛ و کسانى که کافر شدند، اعمالشان همانند سرابی در بیابان هموار بی آب است که فرد تشنه آن را آب پندارد تا وقتی به آنجا برسد، آبی نیابد و آن کافر، خدا را نزد آن سراب حاضر ببیند که به حساب کارش، تمام و کامل برسد و خداوند حسابرسی سریع است.» (نور:39)

صبح صادق، شماره 414، صفحه 6